ปฐมเทศนา (ตอนที่ ๑)

          ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า  พระองค์นั้น

                               ทรงประกาศพระธัมมจักกัปปวัตตนสูตร


พระผู้มีพระภาคเสด็จประทับพักในสำนักปัญจวัคคีย์ ๑ ราตรี  ครั้นรุ่งขึ้น เป็นวันปัณณรสี ขึ้น ๑๕ ค่ำ  อาสาฬหมาส  พระองค์จึงได้ทรงประกาศพระธัมมจักกัปปวัตตนสูตร  ประทานปฐมเทศนาแก่พระปัญจวัคคีย์ ทั้ง ๕ รูป นั้น ว่า

ภิกษุทั้งหลาย  ที่สุด ๒ อย่าง  บรรพชิตไม่ควรนิยมยินดี คือ กามสุขัลลิกานุโยค  ทำตนให้พัวพันด้วยในกาม เป็นธรรมอันเลว  เป็นหตุตั้งบ้านตั้งเรือน เป็นของคนมีกิเลสหนา ไม่ใช่ของพระอริยะ คือผู้บริสุทธิ์ ไม่เป็นประโยชน์นี้อย่าง ๑

อัตตกิลมถานุโยค ทำตนให้ลำบาก เป็นทุกข์  ไม่ทำให้เป็นพระอริยะ ไม่เป็นประโยชน์ นี้อย่าง ๑

ทั้งสองอย่างนี้ อันบรรพชิตไม่ควรนิยมยินดี

มัชฌิมาปฏิปทา  เราได้ตรัสรู้แล้ว  ทำดวงตา ปรีชาญาณให้สว่าง เป็นไปเพื่อความสงบระงับ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน คือสิ้นตัณหาเครื่องรัดรึง

         มัชฌิมาปฏิปทา นั้น เป็นอย่างไร

         มัชฌิมาปฏิปทา นั้น คือ ทางมีองค์ ๘ ทำผู้ดำเนินให้เป็นอริยะนั้นเอง

        องค์  ๘  นั้น อะไรบ้าง

        องค์  ๘  นั้น  คือ  ปัญญาความเห็นชอบ ๑  ความดำริชอบ ๑  วาจาชอบ ๑  การงานชอบ ๑  เลี้ยงชีวิตชอบ ๑  ความเพียรชอบ ๑  ระลึกชอบ ๑  ตั้งใจชอบ ๑

มัชฌิมาปฏิปทานี้แล  เราได้ตรัสรู้แล้ว ทำดวงตา ปรีชาญาณให้สว่างเป็นไปเพื่อความสงบระงับ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน

ภิกษุทั้งหลาย ทุกข์นี้อย่างหนึ่ง เป็นอริยสัจจ์  คือ ความเกิดเป็นทุกข์  ความแก่เป็นทุกข์  ความตายเป็นทุกข์  ความแห้งใจ  ความรำพันความเจ็บไข้  ความเสียใจ  ความคับใจ เป็นทุกข์  ความประจวบด้วยสิ่งไม่เป็นที่รัก  ความพลัดพรากจากสิ่งที่รัก  เป็นทุกข์  ความปรารถนาไม่สมหวัง เป็นทุกข์

         ทุกขสมุทัย  เหตุให้เกิดทุกข์  นี้อย่างหนึ่ง เป็นอริยสัจจ์ คือ ตัณหา ความทะเยอทะยานอยาก  ทำให้มีภพมีชาติ  สหรคตด้วยความกำหนัดยินดี  เพลิดเพลินในอารมณ์นั้น ๆ

ตัณหา  อะไรบ้าง

        กามตัณหา  คือ  ความทะยานอยากในอารมณ์ที่ใคร่ ๑   ภวตัณหา  คือ  ความทะยานอยากพอใจในภพ ๑   วิภวตัณหา  คือ  ความทะยานอยากพอใจในวิภาวะปราศจากภพ ๑   ตัณหา ๓ ประการนี้แล  เป็นเหตุให้เกิดทุกข์

        ทุกขนิโรธ  ความดับทุกข์ นี้อย่างหนึ่ง เป็นอริยสัจจ์ คือ  ความดับตัณหาทั้ง ๓  นั้นแหละ  หมดทั้งสิ้น เป็นอเสสวิราคะ  ความสละ ความวางความปล่อย ความไม่พัวพัน  ซึ่งตัณหานั้นแล เป็นความดับทุกข์

      ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา  ทางเข้าถึงความดับทุกข์นี้อย่างหนึ่ง เป็นอริยสัจจ์  ได้แก่ อริยมรรค  ทางมีองค์ ๘  นี้แล  ปัญญาเห็นชอบ ๑  ความดำริชอบ ๑  วาจาชอบ ๑  การงานชอบ ๑  เลี้ยงชีวิตชอบ ๑  ความเพียรชอบ ๑  ระลึกชอบ ๑  ตั้งใจชอบ ๑  เป็นทางถึงความดับทุกข์

ภิกษุทั้งหลาย  ดวงตา ญาณ ปัญญา วิชชา และแสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เราในธรรมทั้งหลายที่เราไม่เคยฟังแล้วในกาลก่อนว่า

      ข้อนี้  ทุกข์ การกำหนดรู้ด้วยปัญญา และเราก็ได้กำหนดรู้แล้ว

     ข้อนี้  ทุกขสมุทัย  เหตุให้ทุกข์เกิด ควรละเสียและเราได้ละเสียแล้ว

     ข้อนี้ ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา ทางเข้าถึงความดับทุกข์ ควรทำให้เกิดและเราก็ได้ทำให้เกิดแล้ว

                                              ....................................................